بررسی تاریخچه رقص عربی + 4 سبک اصلی بلی دنس
بلی دنس چیست و چه تاریخچهای در جهان دارد؟
بلی دنس از هنرهای باستانی به شمار میرود و سالیان سال است که یکی از فعالیتهای ثابت در مراسمات عروسی و جشنها می باشد.
بلی دنس که به رقص شکم و رقص اورینتال نیز شهرت دارد شامل حرکات پیچیده بدن و نوسانات شکم است.
بلی دنس سابقه بسیار طولانی در خاورمیانه دارد و معمولاً با نام رقص عربی معروف است. در حالی که براساس مطالعات تاریخچه رقص اورینتال مربوط به کشورهای دیگر است.
از این رو برای دانستن تاریخچه رقص عربی در جهان و این که بلی دنس چیست و چرا به آن رقص شکم میگویند؛ با دنس20 همراه باشید.
بلی دنس چیست؟
رقص شکم در حقیقت نام غربی رقص شرقی است که به صورت انفرادی انجام میگیرد. با این حال از بلی دنس به عنوان یک هنر اجتماعی نیز یاد میشود. زیرا در بعضی نقاط زنان و مردان به صورت گروهی به این سبک میرقصند و بیشتر حالت نمایشی دارد.
بلی دنس نوعی رقص خاورمیانهای محسوب میشود. تاریخچه رقص عربی نشان میدهد که در دهه 2000 رونق گرفته و به محبوبیت جهانی رسیده است. این رقص نه تنها در کشورهای مختلف منطقه خاورمیانه به شیوهای متفاوت اجرا میشود ، بلکه هر کشور برای رقص بلی لباس منحصربهفردی دارد که نشانه هویت آن منطقه است. سبک بلی دنس مشابه رقص محلی سامبا در برزیل است.
در حال حاضر شکلی که از رقص شکم توسط رقصندههای حرفهای مشاهده میکنید، ریشه در رقصهای اجتماعی دارد. همچنین به یک هنر مرحلهای مانند سامبا تبدیل شده است.
نوع لباس در اجرای رقص بلی اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا لباس رقصندهها باید به گونهای باشد که حرکات مربوط به شکم و باسن آنها را به خوبی نشان دهد. امروزه این بلی دنس در بعضی کشورهای خاورمیانه به علت عقاید مذهبیشان قابل قبول نیست. در حقیقت دیده شدن زنان هنگام رقص منع دارد.
در حالت کلی رقصندهها در رقص شکم با حرکات خود همه یا بخشی از ریتم، صدا، ترانه و سوییچها را در موسیقی مناسب خاورمیانهای تفسیر میکنند. بنابراین حرکات رقص عربی باید بخشی از موسیقی را دنبال کند. بلی دنس با حرکات باسن، سینه و شانهها شروع میشود. رقص بلی از انزوا یا همان تفکیک عضلات استفاده میکند. به این معنی که بخشی از بدن میتواند موسیقی را دنبال کند در حالی که سایر قسمتها کار دیگری انجام میدهند.
رقص عربی که نام اصلی آن رقص شرقی است، سابقه بسیار طولانی در منطقه خاورمیانه دارد. براساس شواهد و تحقیقات تاریخچه رقص عربی به مصر باستان بازمیگردد.
رقص شرقی چیست؟
اصطلاح “رقص عربی” اغلب با رقص شکم یا رقص شرقی همراه است. با این حال سبکهای زیادی از رقص سنتی عرب وجود دارد. برخی از نمونههای قدیمی رقص اورینتال یا رقص شرقی دبکه ، بلدی و … است.
برخی از انواع رقص اورینتال ممکن است رقصهای محلی یا سبکهایی باشند که روزگاری به صورت آیینی یا به عنوان سرگرمی اجرا میشدند. بعضی دیگر نیز احتمالاً در دربار شاهنشاهی اجرا شدهاند اما بهترین و شناخته شدهترین آنها رقص شکم است.
رقص اورینتال همچنان در بین اعراب خارج از کشور رواج دارد و توانسته به محبوبیت بالایی در جهان برسد. ویژگی مهم دیگر این است که رقصندههای بلی دنس لباسهای سنتی خود را در مسابقات بینالمللی میپوشند تا تاریخ فرهنگشان را تجسم کنند.
تاریخچه رقص عربی و اطلاعات دقیق درباره ظهور و محل شروع رقص بلی چندان مشخص نیست. با این حال برخی تاریخچه رقص عربی را مربوط به دو دهه اخیر میدانند. عدهای دیگر نیز رقص بلی را به زنان کولی، رقاصان دربار صفوی و دربار عثمانی در مصر ارتباط میدهند. از این رو معمولا بلی دنس در گذشته فقط توسط کنیزان، زنان کولی و اسیر اجرا میشد و دیگر زنان جهان اسلام آن را اجرا نمیکردند.
رقص شکم در جهان با نامهای دیگری مانند بلی دنس، رقص زنان، رقص اورینتال، رقص کولی ها هم مطرح است
در طی سلسله حملات به جهان عرب اروپاییان به شدت تحت تأثیر فرهنگ مردم آن قرار گرفتند. شواهد حاکی از آن است که در جریان کارزار فرانسه در مصر و سوریه در سال 1798 اروپاییها به جهان عرب، رقصهای محلی و موسیقی هر کشور علاقهمند بودند. در اواسط قرن نوزدهم از خاورمیانه به ویژه شام، بین النهرین و مصر در مجموع به عنوان “شرق” یاد میشد.
خاورمیانه نقاشان و نویسندگان اروپایی را به عنوان مستشرقانی توصیف میکرد که در موضوعات شرقی تخصص داشتند. بنابراین رقص عربی در ایالات متحده در سال 1893 در نمایشگاه جهانی کلمبیا اجرا شد که شامل نمایشگاهی با عنوان ” خیابان های قاهره ” بود. در این نمایشگاه رقصندگانی از مصر و چندین کشور عربی دیگر از خاورمیانه و شمال آفریقا از جمله سوریه و الجزایر حضور داشتند. به همین ترتیب رقصهای محلی عربی به ویژه بلی دنس در سراسر جهان شهرت یافتند.
آشنایی بیشتر با رقص های عربی
اولین کاربرد شناخته شده اصطلاح “رقص شکم” در انگلیسی مربوط به رقصندگان خاورمیانه است که در نمایشگاه جهانی پاریس در سال 1893 اجرا کردند. رقص عربی (رقص شرقی) دامنه وسیعی از اشکال حرفهای رقص بلی دنس را شامل میشود. از جمله اشکال مختلف رقص شکم که امروزه به طور عام شناخته میشوند میتوان به رقص بلدی، سعیدی، غوازی و اوالیم اشاره کرد. عدهای تاریخچه رقص عربی را به زمان الکساندر بزرگ ربط میدهند. برخی ریشه رقص اورینتال را در آیینهای مصر باستان و یونان میدانند.
محققان دیگری معتقدند که رقص شکم توسط کولیها در مراکش و اسپانیا گسترش یافته است. در این حالت باید گفت که رقص بلی دنس از قدیمیترین رقصهای شناخته شده در جهان است.
البته نمونههای واضحی از حرکات رقص عربی را میتوان به وضوح در نقاشیهای مصر باستان یافت شده است که نشان میدهد رقص بلی دنس در گذشته بیشتر توسط مردان اجرا میشد. اما امروزه رقاصان مرد بسیار اندک و نایاب شدهاند و افرادی مانند محمد بلی دنس.
رقص عربی که امروزه دیده میشود توسط یک زن سوری به نام مصر کوچک در سال 1893 در شیکاگو به اجرا درآمد. این شکل از رقص یک هنر باستانی است که قرنهاست در مراسمات عروسی و جشنها به نمایش گذاشته میشود. براساس تحقیقات انجام شده رقص اورینتال ریشه در خاورمیانه و آفریقا دارد و بعدها در کشورهای غربی گسترش و تکامل یافت. بلی دنس توانست در قرن 21 میلادی محبوبیت جهانی را کسب کند.
بر اساس تاریخچه رقص عربی از مجریان حرفهای رقص شکم میتوان به اوالیم، غاویزی و کیچکلر اشاره کرد. رقصی که با وجود مخالفتها و موانع بسیار فرهنگی و عرفی برای اجرا و نمایش رقص بلی دنس در خاورمیانه همچنان بلی دنس در کشورهایی مانند لبنان، ترکیه، مراکش، عراق و به صورت غیررسمی در ایران، مصر و دیاسپورای عربی اجرا میشود.
انواع رقص عربی
چهار سبک اصلی رقص عربی به شرح زیر است:
- فولکلور : دابکه، دهیه
- کلاسیک : آل ایالا، رقص شکم، شمعدان، شرقی، بلادی، آلمه، Ouled و غاویزی
- معاصر: خالقی، Ardah ، هاگالله، شیخات، گودرا، یولا
- رقصهای مقدس: تانورا، زار
انواع رقص عربی که تلفیق قصهگویی شفاهی، شعر و موسیقی است، از دیرباز در تاریخ عرب رواج داشتهاند و سراسر منطقه عرب از شمال آفریقا گرفته تا خاورمیانه از رقص عربی لذت میبرد.
از مشهورترین انواع رقص عربی میتوان به رقص شکم، ارده و دابک اشاره کرد. رقص سنتی هنوز در میان اعراب خارج از کشور رایج است و با موفقیت به گروه های بینالمللی رقص محلی در سراسر جهان صادر شده است. همه رقصندگان رقص بلی دنس لباس سنتی را به تن میکنند تا تاریخ فرهنگ خود را احیا بخشیده و درباره اجداد خود داستان تعریف کنند.
شاید با خواندن این مقاله تصور کنید که یادگیری رقص برای افراد معمولی دور از دسترس است اما قبل از آن خواندن مقاله آموزش رقص برای کسانی که بلد نیستند را پیشنهاد میکنیم.
رقص عربی در مصر
لیلا تاج یکی از رقصندگان معروف شکم (متولد آمریکا) در شرمالشیخ مصر زندگی میکند و کلیه فعالیتهای هنری خودش درباره رقص بلی دنس را در این شهر عرضه میکند.
البته اغلب رقاصان این سبک در قاهره فعالیت دارند. حتی گفته شده که سبک مدرن بلی دنس مصری همراه با طراحی لباس مدرن این رقص از کلوبهای شبانه این شهر آغاز شد. سپس حضور بسیاری از رقصندگان محلی در فیلمهای مصری تأثیر بسیاری در پیشرفت سبک مصری به سبک امروزی داشت. از جمله این افراد میتوان به Samia Gamal و Taheyya Kariokka اشاره کرد که در شهرت سبک مصری در سراسر جهان نقش مهمی ایفا کردند. گرچه رقص شکم حرفهای در قاهره منحصر به مصریهای بومی نبوده است.
در حقیقت کشور مصر به دلیل نگرانیهایی که بابت اجرای بالقوه و غیراصولی و صدمه به فرهنگ رقص مصری وجود داشت، در سال 2004 دریافت مجوز رقصندگان غیربومی را لغو کرد. با این حال این ممنوعیت در همان سال لغو شد و فرهنگ انحصار و انتخاب نیز به قوت خود باقی ماند.
فقط تعداد معدودی از افراد متولد خارج توانستند مجوز مذکور را دریافت کنند که در تقویت مدار رقص مصری و گسترش آگاهی جهانی نقش بزرگی را ایفا کردند. لیلا تاج در واقع یکی از همین رقاصان غیربومی در مصر بود که در قاهره و استراحتگاهها نمایشهای زیادی را اجرا کرد. سبک مصری امروزه به دلیل حرکات دقیق و کنترل شده مورد توجه قرار میگیرد.
افرادی چون سامیه جمال، تحیه کاریوکا، نعیمه عاکف و رقصندگان دیگر رقص مصری آن را گسترش دادند. رقص مصری از دهه پنجاه میلادی به عنوان یکی از شاخههای کلاسیک رقص عربی شناخته میشود. این رقصندگان تنها به دلیل شرکت در فیلمها معروف نبودهاند بلکه اجراهای آنها در “اپرا کازینو” که توسط بدیعه مصابنی از ۱۹۲۵ تأسیس شده بود نیز آنان را به شهرت رسانده بود.
حرکت “زبل” چیست و در کدام سبک رقص عربی انجام می شود؟
در رقص عربی ترکیه حرکات ماهرانه انگشت را حر کات “زبل گویند. صاحبان فن در این کشور معتقدند کسی که نتواند زیل بازی کند، رقاص خوبی در رقص بلی دنس نیست.
سبک مصری در ترکیه بیشتر با نام ” Oryantal” یاد میشود . اغلب نوازندگان و رقاصان حرفهای این نوع رقص در ترکیه همچنان از میراث رومیها باقی مانده است. مردم این کشور در ترکیه تأثیر بسیاری بر سبک ترکی داشتهاند. رقص شکم در این کشور بسیار پر جنب و جوشتر و پرانرژیتر از سبک مصری است. از قرن 20 میلادی به بعد استفاده از نام مصری این سبک ممنوع شد و از آن به عنوان رقص شکم ترکی یاد میشود.
رقص شکم در لبنان
بلی دنس لبنانی سبکی مابین سبک مصری و ترکی است. این نوع رقص در لبنان از سبکهای کلاسیک شرقی نشأت گرفته است، اما همچنان حاشیهای شیک و مدرن را شامل میشود.
از تکنیکهای مهم این سبک میتوان به حرکات لایهای سریع و ظریف داخلی اشاره کرد.
بلی دنس در آمریکای شمالی
در دهه 1930 مهاجران از کشورهای عربی وارد نیویورک شدند و رقصندگان شروع به اجرا در کلوپهای شبانه و رستورانها کردند. در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970 رقصندگان زیادی شروع به تدریس کردند که باعث شد گروههای خاورمیانه یا شرقی اقدام جدیدی بکنند و رقصندهها را با خود به تور ببرند. جریانی هیجانانگیز و رو به رشد که باعث افزایش علاقه به رقص در جامعه میشد.
اگرچه در رقص بلی دنس از حرکات و موسیقی ترکی و مصری استفاده میکردند، اما رقص شکمی که در کاباره آمریکایی (AmCab) به نمایش گذارده میشد سبک کاملا نو و متمایزی را با بکارگیری وسایل و تشویق مخاطبان به تعامل ایجاد کرده بود.
در سال 1987 یک سبک متمایز آمریکایی از رقص بداهه گروهی به نام سبک قبیلهای و سبک شکمی آمریکایی ایجاد شد که نشاندهنده یک خروج عمده از ریشههای فرهنگی رقص بود. یک سبک منحصر به فرد و کاملاً مدرن رقص بلی دنس که از مراحل سبکهای رقص فرهنگی موجود مانند سبکهای هند، خاورمیانه و آفریقا استفاده میکند .
رقص شکمی در اسپانیا
تصور میشود رقصندههای شکم در زمان فنیقیها (قرن یازدهم قبل از میلاد تا قرن پنجم قبل از میلاد) از لبنان به اسپانیا آمدهاند. هنگامی که خانوادههای عرب اموی به اسپانیا آمدند خوانندگان و رقاصان خود را برای آموزش به سبک خاورمیانه به دمشق و مصر فرستادند. این رقصندهها به رقاصان آل اندلس معروف شدند. این نظریه وجود دارد که تلفیق سبک آل اندلس با رقصهای کولیها منجر به ایجاد فلامنکو شد.
دنس عربی در استرالیا
اولین موج علاقه به رقص شکم در استرالیا اواخر دهه 1970 تا 1980 با هجوم مهاجران و پناهجویانی بود که از مشکلات در خاورمیانه از جمله درامر جمال زرایکا فرار میکردند.
این مهاجران که فهمیدند بلی دنس چیست، صحنهای اجتماعی از جمله رستورانهای بیشمار لبنانی و ترکی ایجاد کردند که زمینه اشتغال رقصندگان شکم را فراهم میآورد. روزتا آهالیا به عنوان “مادر” رقص شکم استرالیا شناخته میشود.
تاریخچه رقص عربی در انگلستان
بلی دنس از اوایل دهه 1960 در انگلستان حضور یافت و در طول دهههای 1970 و 1980 یک صحنه پر رونق باشگاه عربی در لندن وجود داشت. اما آخرین مورد در اوایل دهه 1990 بسته شد. چندین نفر از اعضای برجسته جامعه رقص شکم انگلیس فعالیتهای خود را در این باشگاهها آغاز کردند. امروزه کمتر مکان سنتی برای یادگیری و آموزش رقص عربی در انگلستان وجود دارد.
با این حال اکنون چندین جشنواره بینالمللی رقص شکم مانند برپایی کنگره بینالمللی Bellydance، جشنواره Belly Dance Dance و Majma Dance Festival در انگلیس برگزار میشود. علاوه بر این تعداد فزایندهای مسابقات وجود دارد که در سالهای اخیر بر محبوبیت آنها افزوده شده است.
بلی دنس به علت درگیر کردن حرکات شکم و باسن نوعی ورزش محسوب میشود که تأثیر بسیار زیادی در تناسب اندام و حفظ سلامت دارد و در انواع رقص ورزشی نیز از حرکات آن استفاده میشود.
حرکات رقص شکم
حرکات موجود در رقص شکم شامل حرکات سیال مانند ضربات تیز و سریع با لگن، لرزشهای سریع لگن و شانهها و کوبهای است. حرکات سیال مانند (مثل امواج آب) برای تفسیر خطوط ملودیک در موسیقی استفاده میشوند. این نوع حرکات به نحوه کنترل عضلات شکم بستگی دارد. ضربات تیز و سریع و کوبهای نیز برای تأکید و برجسته کردن ضربهای موسیقی کاربرد دارند.
جابهجا کردن لگن به سمت بالا همراه با پیچش مفصل ران یکی از حالتهای این ضربات به شمار میرود. لرزشهای لگن و شانهها نیز به منظور سرعت بخشیدن به ریتم موسیقی مورد استفاده قرار میگیرند. علاوه بر این موارد رقاصان از حرکات تنه و بازوها برای کادربندی و تأکید بیشتر بر حرکات باسن و شکم استفاده میکنند. پرتاب سر، عقب زدن و ضربات کم از دیگر حرکات این سبک محسوب میشوند.
عدهای معتقدند لاغری با رقص عربی به دلیل تمرکز حرکاتش بر شکم و لرزش آن به آسانی رخ میدهد.
سخن پایانی
در یک نگاه کلی به تاریخچه رقص عربی باید بگوییم که رقص شکم توسط رقصندگان مسافر قاوازی ابداع شده که از آنها در قرن 18 میلادی به عنوان کولیهای مصر یاد میکردند. این زنان در دهه 1830 از قاهره تبعید شدند سپس در مصر و بعداً در خاورمیانه و اروپا به اجرای رقص شکم پرداختند.
این نوع رقص در دهه 1960 و 1970 در ایالات متحده طرفداران زیادی پیدا کرد و به محبوبیت بالایی دست یافت. زنان غربی رقص عربی را رقص محور زنان میدانستند و در جشنهایی مانند زایمان و پرستش الهه اجرا میکردند.
این سبک در میان سبکهای رقص ذنیا توسط هنرمندان بسیاری از جمله شکیرا، بیانسه، فرگی، ریحانا و بسیاری دیگر اجرا میشود از هنرمندان ایرانی محمد است که بسیاری مایلند درباره بیوگرافی محمد بلی دنس بدانند!
برخی سوالات متداول
رقصندگان عربی چه می پوشند؟
لباسی که معمولاً در رقص عربی میپوشند شامل بالاپوش یا سوتین، کمربند باسن و دامن یا شلوار حرمسرا است.
چرا سبک مصری رقص عربی مشهور است؟
سبک مصری به دلیل حرکات دقیق و کنترل شده مورد توجه قرار میگیرد.
نظر و یا هرگونه سوال شما در رابطه با رقص عربی برای ما ارزشمند است و در کمترین زمان به آن پاسخ خواهیم داد.
اگر این مقاله برای شما مفید بوده، خوشحال میشویم که آن را با دیگران به اشتراک بگذارید.
مطالب زیر را حتما بخوانید
-
3 هدف اصلی رقص درمانی چیست و چه تفاوتی با رقص عادی دارد؟
1.68k بازدید
-
ورزش زومبا چیست + 7 مدل هیجان انگیز رقص Zumba
6.72k بازدید
-
رقص والس چیست + انواع و تاریخچه Waltz
7.86k بازدید
-
رقص شافل چیست + انواع و فواید آن را بشناسید!
17.61k بازدید
-
رقص هیپ هاپ چیست | آشنایی با 9 سبک معروف، مزایا و معایب آن
10.6k بازدید
-
چگونه رقص یاد بگیریم | 25 نکته آموزش رقص در خانه
32.06k بازدید
4 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
باسلام مطلب بسیار عالی بود ولی درمورد رقص cyber gothic و burlesque و rock and roll بگذارید ممنون میشم
خوشحالیم که افراد متخصص و علاقمندی مثل شما همراه ما هستند و پیشنهادات حرفهای میدن
اگر در مورد رقص باله و مدرن بگذارید ممنون میشم
ممنون از پیشنهاد و نظرتون
به زودی مقالات جدید درباره رقص باله و مدرن میذاریم